త్రిమూర్తులు కొలువైన క్షేత్రము...త్రయంబకేశ్వర ఆలయము...
బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులు హిందూ మతానికి మూడు స్తంభాలు. వీరి శక్తితోనే విశ్వమంతా సజీవంగా ఉంది. బ్రహ్మ ఈ విశ్వము యొక్క సృష్టికర్త. విష్ణువు ఈ విశ్వాన్ని పాలించేవాడు. మహేశ్వరుడు ఈ విశ్వాన్ని అంతటినీ అంతము చేయగలేవాడు. మన పురాణాలలో ఈ త్రిమూర్తులని చాలా పవిత్రంగా కొలుస్తారు. ఈ పవిత్ర మిత్రులందరికీ ఒకరి ఆలయము మహారాష్ట్రలోని గోదావరి ఒడ్డున ఉంది.
త్రయంబకేశ్వర ఆలయము యొక్క చరిత్ర
ఈ ఆలయములో అతిపెద్ద రహస్యము దాగి ఉంది. అది శివలింగము ఇది భూమి పైన కాకుండా భూమి లోపల ఉంది. ఇక్కడ చేసే ఒక ప్రత్యేకమైన పూజతో అకస్మాత్తుగా ఏదైనా ప్రమాదముతో మరణించిన వారి ఆత్మలకు శాంతి లభిస్తుంది. ఈ పూజా విధానము గురించి గరుడ పురాణములో చెప్పబడింది. నారాయణ నాగబలి పూజ త్రయంబకేశ్వర జ్యోతి లింగ ఆలయము. ఇది వేలాది సంవత్సరాల క్రితము బ్రహ్మగిరి కోటల మధ్య ఓ ఆశ్రమము ఉండేది. అక్కడ అనేకమైన మంది మునులు నివాసము ఉండేవారు. అక్కడ ఒకసారి భయంకరమైన కరువు ఏర్పడింది. ప్రతి జీవి నీటి బొట్టు కోసము అల్లాడిపోయింది. ఆ పరిస్థితి చూసిన గౌతమ ఋషి నీటి కోసము వరుణ దేవుడిని ప్రార్థించసాగారు. వరుణ దేవుని కోసము తపస్సు చేశారు. అతని తపస్సుకు మెచ్చి వరుణ దేవుడు ఒక బావిని సృష్టించారు. ఆ బావిలో నీళ్లు ఎప్పుడూ ఉంటాయి. గౌతమ ఋషి ఆ బావిలో నీళ్లు ఈ జీవులకి అన్నిటికీ ఉపయోగపడేటట్టు చేశారు. ఆ నీటి బావి గురించి గౌతమ ఋషికి అపారత్వమైన పేరు రావడము మొదలైంది. ఆశ్రమములోని ఇతర ఋషులకు ఈ విషయము చూసి అసూయ కలిగింది. గౌతమ ఋషిని ఎలాగైనా అవమానించాలని ప్రయత్నించారు. అందుకోసము వాళ్లు గణేశుడిని ప్రార్థించారు. గణేశుడు ప్రసన్నము కాగానే ఋషులు గౌతమ ఉన్నికిని తక్కువ చేయాలని కోరిక వ్యక్తము చేశారు. ఈ విషయము తప్పని గణేశుడు వాళ్ళకి నచ్చ చెప్పే ప్రయత్నము చేశారు. ఋషి గౌతముడు తన కర్తవ్యాన్ని నివేదిస్తున్నారు. వాళ్లు ఎంత చెబుతున్న వినకపోయేసరికి గణేశుడు ఒక బలహీనమైన ఆవుగా మారి గౌతమ ఋషి దగ్గరకు వెళ్ళారు. బలహీనమైన ఆవుని చూసి ఆవుకి మేత పెట్టారు. ఆ మేత తినగానే ఆవు చనిపోయింది. ఆ ఘటన జరగగానే ఋషులు అందరూ బయటికి వచ్చి గౌతమ మహర్షి మీద గో హత్య ఆరోపణ వేసారు. అందరూ కలిసి గౌతముడి మీద అహల్య మీద రాళ్లు విసిరి ఆశ్రమము వదిలి వెళ్లిపోవాలని ఆదేశిస్తారు. ఈ పరిణామముతో గౌతమ ఋషి చాలా దుఃఖిస్తారు. ఈ పాపానికి ప్రాయక్షేత్రము చేసుకోవడానికి తపస్సు చేస్తారు. శివుడి కోసము ప్రార్థిస్తారు. శివుడు ప్రత్యక్షము కాగానే చేసిన గో హత్య గురించి చెప్పి బాధపడతారు. తనకి ఈ శాపము నుంచి విముక్తి కలిగించమని వేడుకుంటారు. శివుడికి అన్నీ తెలుసు అతనికి ముందు నుంచి అన్ని విషయాలు ఎరుక ఇది మిగతా ఋషులు పన్నిన పన్నాగము అని గౌతముడికి చెప్తారు. వాళ్ల మీద కోపము పెంచుకోకుండా సంతోషపడుతారు. ఈ కారణంగా అయినా తనకి శివుడు కనిపించాడని సంతోషపడుతారు. అప్పుడు తన కోసమే కాకుండా గోవు మీద బతుకుతున్న సమస్త జీవులకు కోసము గంగాదేవిని భూమి మీదికి తీసుకు రమ్మని వేడుకుంటారు. శివుడి ఆజ్ఞ ప్రకారంగా గంగాదేవి ప్రత్యక్షము అయ్యి గౌతమ ఋషిని తన పాపాల నుంచి విముక్తిని చేస్తుంది. కానీ, భూమి మీద ఉండేందుకు మాత్రము ఒప్పుకోదు. శివుడు ఎక్కడుంటే తన నివాసము అక్కడ ఉంటుందని చెప్తుంది. అప్పుడు గౌతముడు శివుడిని గంగతోపాటు భూమి పైన ఉండమని ప్రార్థిస్తారు. శివుడు అప్పటినుంచి ఈ ప్రాంతములో ఉండేందుకు సిద్ధపడతారు. గంగాదేవి కూడా అక్కడే నిలిచిపోతుంది. అలా త్రయంబకేశ్వర మందిరము ఆరంభము అయింది.
ఇక్కడ శివలింగము దక్షిణ గంగ అంటే గోదావరి ఒడ్డున ఉంది. ప్రతి ఏడాది లక్షలాది మంది భక్తులు తమ పాపాలను పోగొట్టుకోవడానికి ఇక్కడికి వస్తారు. 12 జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటి. ఇక్కడ గంగ దేవి ఉండడముతో ఈ ఆలయము హిందూ మతస్తులకు పవిత్రమైన ప్రాంతముగా మారింది.
త్రయంబకేశ్వర ఆలయాముకు ఉన్న ప్రత్యేకత
ఈ ఆలయములో ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోవాల్సిన విషయము ఏమిటంటే ఈ ఆలయములోని శివలింగము త్రయంబకేశ్వర మందిరములో ప్రతిష్టించబడిన అద్భుతమైన శివలింగము. ఎందుకంటే దేశము మొత్తము మీద ఇది ఒక్కటే భూమి మీద కాకుండా భూమి లోపల ఉంది. భూమి అడుగున ఒక చిన్న గృహలో కొలువై ఉన్నారు. ఇక్కడ అడుగున పక్కపక్కనే 3 గొయ్యిలు ఉన్నాయి. అందులో 3 చిన్న చిన్న శివలింగాలు ఉన్నాయి. ప్రతి శివలింగానికి ఒక రూపము ఉంది. బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులు రూపాలుగా ఉన్నాయి. అందుకే ఈ ఆలయానికి త్రయంబకేశ్వర ఆలయము అని పేరు వచ్చింది. త్రియంబక్ అంటే అర్థము మూడు దేవుళ్ళు. మూడు దేవతల సంఖమానికి ప్రతీక. ఈ శివలింగములో అనేక సింబలిజంస్ ఉన్నాయి. శివలింగానికి మూడు కన్నులు ఉన్నాయి. సూర్యుడు, చంద్రుడు, అగ్నికి ప్రతీకగా ఉంటాయి. అక్కడ శివలింగాని పూజించడము అంటే ముగ్గురు దేవుళ్ళని పూజించినట్టే. ఇక్కడికి వచ్చే భక్తులు ఆ దేవతల ఆశీర్వాదముతో ఈ సంసార బంధాల నుంచి విముక్తిని పొంది వారికి మోక్షము లభిస్తుంది. ఇక్కడ గంగాదేవి ప్రత్యక్షము అయినప్పుడు ఆ ప్రభావము ఎంత వేగంగా ఉందంటే ప్రభావానికి ఎదురు నిలిచి పరిస్థితి ఉండేదికాదు. ఆ ప్రవాహానికి అడ్డుకట్ట వేసేందుకే కుషా పేరుతో గరికరను ప్రతిష్టించారు. ఇక్కడ గోదావరి ప్రవహిస్తుంది. ఈ కొండల్లో స్నానము చేస్తే అన్ని పాపాలు తొలగిపోతాయని భక్తులు నమ్ముతారు.
త్రయంబకేశ్వర ఆలయమును మీద దాడులు
ఈ ఆలయము అనేకసార్లు దాడులకు గురి అయింది. బయట వాళ్ళు ఈ ఆలయాన్ని విధ్వంశము చేయాలని చాలాసార్లు ప్రయత్నించారు. 1690 లో మొగల్ చత్రపతి ఔరంగజేబ్ భారతదేశము అంతా దాడులు చేస్తూ ఉన్నారు. ఈ ఆలయము కూడా అలా దాడికి గురి అయ్యింది. అక్కడ ఒక మసీదు కూడా నిర్మాణము జరిగింది. దేశములోని ఆలయాలు అక్కడి సంస్కృతిని విధ్వంసము మొదటిసారి ఏమీ కాదు. ఆ విధ్వంసము ఈ ఆలయము మీద చాలా ప్రభావము చూపించింది. ఈ చీకటి కాలములో వెలుగుల బాలాజీ బాజీరావు బాట్ ఈ ఆలయాన్ని తిరిగి నిర్మించారు. నల్లటి రాతితో నిర్మించిన ఆ ఆలయము గోడల మీద అద్భుతమైన శిల్పకళ నైపుణ్యము కనిపిస్తుంది. ఆలయ గర్భగుడి పవిత్రమైన అనుభూతిని భక్తులకు కలిగిస్తుంది. అంతేకాకుండా మనశ్శాంతి అయిన అనుభూతిని భక్తులకి కనిపిస్తుంది.
త్రియంబకేశ్వర ఆలయములో చేసే ఒక ప్రత్యేకమైన పూజ
త్రియంబకేశ్వర ఆలయములో అనేక విధాలుగా పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తూ ఉంటారు. వాటి వెనక అనేకమైన కారణాలు, ఉద్దేశాలు ఉన్నాయి. తమ జీవితాలు సుఖంగా ఉండేందుకు అనేక పద్ధతులలో పూజా కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తూ ఉంటారు. ఈ ఆలయములో ఒక పూజ మాత్రము చాలా ప్రత్యేకము. ఇతర ఆలయాలలో కూడా జరగనిది అదే నారాయణ నాగ బలి పూజ. ఈ పూజ విశిష్టత గరుడ పురాణాల్లో కూడా చెప్పబడింది. ఇది ఒక పితృ దోషము నుంచి విముక్తి పొందడానికి చేసే పూజ. లక్షలాదిమంది భక్తులు ఈ కుంభమేళ కోసము ఎదురుచూస్తూ ఉంటారు. త్రిమూర్తులని దర్శించుకుని పవిత్రమైన గోదావరిలో స్నానము చేసి, వారి పాపాల నుంచి విముక్తిని పొందుతారు.
